Arcus en Bliksem west Achterhoek 21 juni 2012
Een bewolkte maar droge avond en nacht
Woensdagavond schoven er steeds meer brede wolkenvelden over de Achterhoek heen. De zon liet zich daardoor vooral in de avond niet echt meer zien. Soms leek het zelfs wat dreigend te worden, maar het bleef gewoon overal droog, zonder een spat neerslag. Ondanks de bewolking bleef het in de avond nog wel aangenaam, met rond middernacht nog steeds een warme 19 graad op de thermometer. In de loop van de nacht daalde de temperatuur terug naar een minimum van 14 graad. KNMI station Hupsel kwam nog even uit op een minimum van 12 graad in de nacht. Hierbij kwamen in de nacht veel laaghangende wolkenvelden voor met lokaal nog even ruimte voor een opklaring. Aan het einde van de nacht kwam er wat warmere lucht het land binnen stromen, hierop begon de temperatuur licht te stijgen.
Verwachte situatie vandaag
Voor vandaag, donderdag 21 juni, zouden opnieuw forse buien op het programma staan die lokaal zwaar uit zouden kunnen gaan pakken. Ontwikkeling van het zware weer zou plaatsvinden op een storing (lagedrukgebied) dat vanaf het Kanaal richting het noordoosten weg schuift. Volgens de weermodellen en weerbureau 's zouden de buien vandaag zelfs zwaarder uit kunnen pakken dan afgelopen maandag (18 juni) het geval was. Die buienlijn schoof toen in een razend tempo in de ochtend over het land. De buien van vandaag zouden in de avond gaan volgen. Voor de buien uit zou de atmosfeer vandaag eerst nog flink op moeten warmen door de aanvoer van zachte lucht, dat in de loop van de nacht de Achterhoek al binnen kwam onder een zuidoostelijke wind. Deze luchtstroom heeft zijn oorsprong uit het zuiden en oosten van Europa, waar de afgelopen dagen temperaturen heersten van boven de 30 graden. Een eerste mogelijkheid tot vorming van buien zou plaats kunnen vinden in de middag wanneer een convergentielijn van zuidwest naar noordoost trekt. Deze zijn echter nog zwak volgens de berekeningen. Het echte werk komt in de avond na 19:00 uur, tot middernacht op een koufront. Mogelijk kan er dan lokaal 20 á 40 millimeter neerslag vallen. Ook hagel is mogelijk tot 2 cm doorsnede. Daarnaast is er kans op zware windstoten tot ruim 90 km/h, ook verwacht men een hoge onweersactiviteit. Timing van de buien, en waar het zwaartepunt precies zal vallen is nog niet helemaal duidelijk. Vermoedelijk het zwaartepunt net boven het zuidwesten, maar met een lijnvorming richting het verre oosten (squall line).
Rustige en overwegend bewolkte ochtend en middag
Het weer in de ochtend deed nog niet direct vermoeden alsof er iets op stapel zou staan vandaag. In de Achterhoek was het de gehele ochtend zwaar bewolkt onder een dik pak met lagere bewolking. Vanuit het zuiden schoof zelfs een band met lichte neerslag richting de Achterhoek. Deze neerslagband stelde echter niet veel voor en verpieterde boven het zuiden van het land. Ondanks de bewolking steeg de temperatuur in de ochtend wel geleidelijk, naar een 18 graden om het middaguur. Door de hogere luchtvochtigheid voelde het dan ook snel zwoel aan. Aan het einde van de ochtend kwamen in de warme lucht boven Frankrijk de eerste onweersbuien tot ontwikkeling ten zuidwesten van Parijs. In de middag bleven wolkenvelden het weerbeeld nog lange tijd bepalen in de Achterhoek, alsmede ook andere delen van het land. Wel werd de bewolking in de eerste uren van de middag geleidelijk aan wat dunner, en kwam de zon er lokaal even flets door kijken. De temperatuur kreeg dan ook vooral na 14:00 uur een lichte boost. Het onweer moest nog ver in Frankrijk gezocht worden. Pas om 14:00 uur begon zich een serieuze lijn te ontwikkelen boven Frankrijk, in de omgeving van Parijs, dat al voor fors onweer wist te zorgen. In de namiddag brak de zon er in de Achterhoek met regelmaat goed door en werd het pas echt broeierig warm. Pas laat in de middag kwam het kwik uit op een maximum van 22 graad.
Opschaling waarschuwingen
Gaandeweg de middag werden de waarschuwingen door de weerbureau 's verhoogd. Het KNMI besloot even na 15:00 uur om een waarschuwing voor extreem weer uit te geven (code oranje). Vooral voor de provincies Zeeland, Zuid-Holland en Noord Brabant. Dit omdat de kans bestaat dat er 500 bliksemontladingen per 5 minuten kunnen optreden, word geschat op een kans van groter dan 60%. In Frankrijk waren de buien inmiddels al zo stevig dat die kans ook groot geacht werd. Daarnaast gold de waarschuwing ook voor windstoten tot 90 km/h alsmede hagel. Weerplaza gaf tegelijk aan niet geheel eens te zijn met dit besluit. Om 17:00 uur werd de waarschuwing uitgebreid voor Utrecht. Na het KNMI volgde ook Estofex met een update. De level 1 werd geüpdatet naar een level 2 voor Zuid Benelux en noord Frankrijk.
Donderdagavond, onweer bereikt Nederland
In de late namiddag scheen de zon af en toe tussen de (lage) wolkenvelden door in de Achterhoek en warmde het op naar een 22 graden. Vanuit het zuiden werden de invloeden van de stevige buienlijn boven Noord Frankrijk al duidelijk, hogere bewolking afkomstig van de ijskappen stroomde stilaan maar zeker de Achterhoek binnen. Het zuidwesten was het eerst aan de beurt. Omstreeks 18:45 uur trokken de eerste onweersbuien Zeeland binnen. Meer naar het oosten lag de lijn nog boven midden België en de Ardennen en zou het nog even duren voor het Limburg bereikt. Vooral in het zuidwesten is de bliksemactiviteit hoog, terwijl het verder naar het oosten boven de Ardennen (aanvoer voor de Achterhoek) nog niet echt spannend te noemen was. Om 19:30 uur werden uit Zeeland windstoten van 70 km/h gemeld met veel water in korte tijd (20mm aftappingen). De temperatuur daalde in de buien naar een 15 graad, met voor de buien nog een 21 tot 22 graad. Niet veel later (20:15) wist de lijn Zuid-Holland te bereiken, en het westen van Brabant. Daar kwamen meldingen van felle onweersbuien met reusachtige shelfclouds en vooral grote whale's mouth formaties achter de shelfclouds. Prachtige foto's verschenen al snel op het web (zie links onder). Meer naar het oosten kwam vooral verspreid onweer, en was de lijn niet echt goed georganiseerd. Er was ook absoluut geen sprake van een squallline zoals eerder in de verwachtingen werd aangenomen. Omstreeks 20:45 uur schoof de lijn ook over Limburg, Utrecht en Noord-Holland. In Utrecht en Noord-Holland werden nog fraaie shelfclouds waargenomen, terwijl in Limburg maar verspreid onweer voorkwam. Aan de kust nam het onweer na dit tijdstip snel in activiteit af. Wel waaide het daar fors, terwijl in het binnenland amper sprake van wind was.
Korte chase door de Achterhoek
Na 20:30 uur begon vanuit Limburg de lijn ook de Achterhoek te bereiken. Het werd al ruim voor die tijd bewolkt met hogere en later ook laaghangende bewolking. De lijn bleef wat ongestructureerd naar het oosten toe, waardoor ik er niet al te veel van verwachte ter hoogte van Doetinchem. Meer naar het westen was de lijn krachtiger wat mij deed besluiten maar op pad te gaan. Om 20:40 uur Doetinchem verlaten op weg naar Zeddam om daar even een andere 'weerfanaat' op te pikken. Uiteindelijk met drie man (ik zelf, Daisy Thus en Marcel Horstik) op de A12 in westelijke richting gaan rijden. Om 21:00 uur was het al zwaar bewolkt met veel laaghangende bewolkt. Het begon zelfs al licht te regenen. Omstreeks 21:05 uur bevonden wij ons op de snelweg A12 richting Arnhem. Ter hoogte van Westervoort regende het al enige tijd matig, tot daar plots uit het niets een forse Arcus opdook in zuidelijke richting, met af en toe weerlicht. Regende verminderde iets en geen stop plek. Arcus haalde ons in bij Velp. Op de snelweg naar Dieren kwamen wij weer voor de Arcus uit. Om 20:20 uur waren wij bij Dieren, daar regende het matig en was van de Arcus weer even weinig zichtbaar. Auto geparkeerd langs de weg, en daar kwam de wolkenmuur ineens weer achter de neerslag vandaan, en passeerde ons met een korte neerslagdip. Maar direct met passeren brak de lucht weer in stromende regen open. Achter de Arcus zat een mooie whale's mouth formatie, dat helaas al snel in de regen verborgen ging. In het zuiden onweerde het af en toe licht, maar echt zwaar was het niet. Ook amper sprake van wind, en al helemaal niet van windstoten. Ook hagel bleef in de bui uit. Om 21:45 uur richting het noorden gegaan, en ons gepositioneerd voor wat bliksem opnamen nabij Zutphen. Daar vanaf 22:00 tot omstreeks 22:45 uur het onweer bekeken. Het regende matig met geregeld mooie ontladingen en toch wel geweldige donders. Het onweer was verder rustig van karakter en verre weg geen noodweer potentie. Geen wind, geen hagel. Omstreeks 22:35 uur volgde op ons standpunt nog even een verblindende inslag met een snoeiharde knal. Ontlading sloeg in in Zutphen, met daar de nodige schade tot gevolg in een flatgebouw. Na 22:45 uur verwijderde de bui zich en werd koers gevat naar het noordoosten richtin Lochem en Holten. Echter ging de activiteit steeds meer uit en schoof de lijn met een extra versnelling op naar het noorden. Rond middernacht was het onweer er compleet uit.
Later op de avond en nacht
Na het onweer werd het later op de avond vanuit het zuiden weer snel droger en liet zich rond middernacht lokaal zelfs een enkele opklaring zien. Rond middernacht was nog af en toe het laatste weerlichten te zien richting het noordoosten, maar ook dat verdween al snel uit het zicht, tevens namen de buien snel in activiteit af. Later klaarde het breed op vanuit het zuiden. De temperatuur bleef steken op een 16 graden. Doordat de lijn verbrokkeld was liepen de neerslaghoeveelheden uiteen. Zuidoost Achterhoek (ook Doetinchem) lokaal maar 3 millimeter en weinig onweer. Omgeving Zutphen en noord Achterhoek 15 tot 20 millimeter aan regen. Geen hagel, geen windstoten.
Woensdagavond schoven er steeds meer brede wolkenvelden over de Achterhoek heen. De zon liet zich daardoor vooral in de avond niet echt meer zien. Soms leek het zelfs wat dreigend te worden, maar het bleef gewoon overal droog, zonder een spat neerslag. Ondanks de bewolking bleef het in de avond nog wel aangenaam, met rond middernacht nog steeds een warme 19 graad op de thermometer. In de loop van de nacht daalde de temperatuur terug naar een minimum van 14 graad. KNMI station Hupsel kwam nog even uit op een minimum van 12 graad in de nacht. Hierbij kwamen in de nacht veel laaghangende wolkenvelden voor met lokaal nog even ruimte voor een opklaring. Aan het einde van de nacht kwam er wat warmere lucht het land binnen stromen, hierop begon de temperatuur licht te stijgen.
Verwachte situatie vandaag
Voor vandaag, donderdag 21 juni, zouden opnieuw forse buien op het programma staan die lokaal zwaar uit zouden kunnen gaan pakken. Ontwikkeling van het zware weer zou plaatsvinden op een storing (lagedrukgebied) dat vanaf het Kanaal richting het noordoosten weg schuift. Volgens de weermodellen en weerbureau 's zouden de buien vandaag zelfs zwaarder uit kunnen pakken dan afgelopen maandag (18 juni) het geval was. Die buienlijn schoof toen in een razend tempo in de ochtend over het land. De buien van vandaag zouden in de avond gaan volgen. Voor de buien uit zou de atmosfeer vandaag eerst nog flink op moeten warmen door de aanvoer van zachte lucht, dat in de loop van de nacht de Achterhoek al binnen kwam onder een zuidoostelijke wind. Deze luchtstroom heeft zijn oorsprong uit het zuiden en oosten van Europa, waar de afgelopen dagen temperaturen heersten van boven de 30 graden. Een eerste mogelijkheid tot vorming van buien zou plaats kunnen vinden in de middag wanneer een convergentielijn van zuidwest naar noordoost trekt. Deze zijn echter nog zwak volgens de berekeningen. Het echte werk komt in de avond na 19:00 uur, tot middernacht op een koufront. Mogelijk kan er dan lokaal 20 á 40 millimeter neerslag vallen. Ook hagel is mogelijk tot 2 cm doorsnede. Daarnaast is er kans op zware windstoten tot ruim 90 km/h, ook verwacht men een hoge onweersactiviteit. Timing van de buien, en waar het zwaartepunt precies zal vallen is nog niet helemaal duidelijk. Vermoedelijk het zwaartepunt net boven het zuidwesten, maar met een lijnvorming richting het verre oosten (squall line).
Rustige en overwegend bewolkte ochtend en middag
Het weer in de ochtend deed nog niet direct vermoeden alsof er iets op stapel zou staan vandaag. In de Achterhoek was het de gehele ochtend zwaar bewolkt onder een dik pak met lagere bewolking. Vanuit het zuiden schoof zelfs een band met lichte neerslag richting de Achterhoek. Deze neerslagband stelde echter niet veel voor en verpieterde boven het zuiden van het land. Ondanks de bewolking steeg de temperatuur in de ochtend wel geleidelijk, naar een 18 graden om het middaguur. Door de hogere luchtvochtigheid voelde het dan ook snel zwoel aan. Aan het einde van de ochtend kwamen in de warme lucht boven Frankrijk de eerste onweersbuien tot ontwikkeling ten zuidwesten van Parijs. In de middag bleven wolkenvelden het weerbeeld nog lange tijd bepalen in de Achterhoek, alsmede ook andere delen van het land. Wel werd de bewolking in de eerste uren van de middag geleidelijk aan wat dunner, en kwam de zon er lokaal even flets door kijken. De temperatuur kreeg dan ook vooral na 14:00 uur een lichte boost. Het onweer moest nog ver in Frankrijk gezocht worden. Pas om 14:00 uur begon zich een serieuze lijn te ontwikkelen boven Frankrijk, in de omgeving van Parijs, dat al voor fors onweer wist te zorgen. In de namiddag brak de zon er in de Achterhoek met regelmaat goed door en werd het pas echt broeierig warm. Pas laat in de middag kwam het kwik uit op een maximum van 22 graad.
Opschaling waarschuwingen
Gaandeweg de middag werden de waarschuwingen door de weerbureau 's verhoogd. Het KNMI besloot even na 15:00 uur om een waarschuwing voor extreem weer uit te geven (code oranje). Vooral voor de provincies Zeeland, Zuid-Holland en Noord Brabant. Dit omdat de kans bestaat dat er 500 bliksemontladingen per 5 minuten kunnen optreden, word geschat op een kans van groter dan 60%. In Frankrijk waren de buien inmiddels al zo stevig dat die kans ook groot geacht werd. Daarnaast gold de waarschuwing ook voor windstoten tot 90 km/h alsmede hagel. Weerplaza gaf tegelijk aan niet geheel eens te zijn met dit besluit. Om 17:00 uur werd de waarschuwing uitgebreid voor Utrecht. Na het KNMI volgde ook Estofex met een update. De level 1 werd geüpdatet naar een level 2 voor Zuid Benelux en noord Frankrijk.
Donderdagavond, onweer bereikt Nederland
In de late namiddag scheen de zon af en toe tussen de (lage) wolkenvelden door in de Achterhoek en warmde het op naar een 22 graden. Vanuit het zuiden werden de invloeden van de stevige buienlijn boven Noord Frankrijk al duidelijk, hogere bewolking afkomstig van de ijskappen stroomde stilaan maar zeker de Achterhoek binnen. Het zuidwesten was het eerst aan de beurt. Omstreeks 18:45 uur trokken de eerste onweersbuien Zeeland binnen. Meer naar het oosten lag de lijn nog boven midden België en de Ardennen en zou het nog even duren voor het Limburg bereikt. Vooral in het zuidwesten is de bliksemactiviteit hoog, terwijl het verder naar het oosten boven de Ardennen (aanvoer voor de Achterhoek) nog niet echt spannend te noemen was. Om 19:30 uur werden uit Zeeland windstoten van 70 km/h gemeld met veel water in korte tijd (20mm aftappingen). De temperatuur daalde in de buien naar een 15 graad, met voor de buien nog een 21 tot 22 graad. Niet veel later (20:15) wist de lijn Zuid-Holland te bereiken, en het westen van Brabant. Daar kwamen meldingen van felle onweersbuien met reusachtige shelfclouds en vooral grote whale's mouth formaties achter de shelfclouds. Prachtige foto's verschenen al snel op het web (zie links onder). Meer naar het oosten kwam vooral verspreid onweer, en was de lijn niet echt goed georganiseerd. Er was ook absoluut geen sprake van een squallline zoals eerder in de verwachtingen werd aangenomen. Omstreeks 20:45 uur schoof de lijn ook over Limburg, Utrecht en Noord-Holland. In Utrecht en Noord-Holland werden nog fraaie shelfclouds waargenomen, terwijl in Limburg maar verspreid onweer voorkwam. Aan de kust nam het onweer na dit tijdstip snel in activiteit af. Wel waaide het daar fors, terwijl in het binnenland amper sprake van wind was.
Korte chase door de Achterhoek
Na 20:30 uur begon vanuit Limburg de lijn ook de Achterhoek te bereiken. Het werd al ruim voor die tijd bewolkt met hogere en later ook laaghangende bewolking. De lijn bleef wat ongestructureerd naar het oosten toe, waardoor ik er niet al te veel van verwachte ter hoogte van Doetinchem. Meer naar het westen was de lijn krachtiger wat mij deed besluiten maar op pad te gaan. Om 20:40 uur Doetinchem verlaten op weg naar Zeddam om daar even een andere 'weerfanaat' op te pikken. Uiteindelijk met drie man (ik zelf, Daisy Thus en Marcel Horstik) op de A12 in westelijke richting gaan rijden. Om 21:00 uur was het al zwaar bewolkt met veel laaghangende bewolkt. Het begon zelfs al licht te regenen. Omstreeks 21:05 uur bevonden wij ons op de snelweg A12 richting Arnhem. Ter hoogte van Westervoort regende het al enige tijd matig, tot daar plots uit het niets een forse Arcus opdook in zuidelijke richting, met af en toe weerlicht. Regende verminderde iets en geen stop plek. Arcus haalde ons in bij Velp. Op de snelweg naar Dieren kwamen wij weer voor de Arcus uit. Om 20:20 uur waren wij bij Dieren, daar regende het matig en was van de Arcus weer even weinig zichtbaar. Auto geparkeerd langs de weg, en daar kwam de wolkenmuur ineens weer achter de neerslag vandaan, en passeerde ons met een korte neerslagdip. Maar direct met passeren brak de lucht weer in stromende regen open. Achter de Arcus zat een mooie whale's mouth formatie, dat helaas al snel in de regen verborgen ging. In het zuiden onweerde het af en toe licht, maar echt zwaar was het niet. Ook amper sprake van wind, en al helemaal niet van windstoten. Ook hagel bleef in de bui uit. Om 21:45 uur richting het noorden gegaan, en ons gepositioneerd voor wat bliksem opnamen nabij Zutphen. Daar vanaf 22:00 tot omstreeks 22:45 uur het onweer bekeken. Het regende matig met geregeld mooie ontladingen en toch wel geweldige donders. Het onweer was verder rustig van karakter en verre weg geen noodweer potentie. Geen wind, geen hagel. Omstreeks 22:35 uur volgde op ons standpunt nog even een verblindende inslag met een snoeiharde knal. Ontlading sloeg in in Zutphen, met daar de nodige schade tot gevolg in een flatgebouw. Na 22:45 uur verwijderde de bui zich en werd koers gevat naar het noordoosten richtin Lochem en Holten. Echter ging de activiteit steeds meer uit en schoof de lijn met een extra versnelling op naar het noorden. Rond middernacht was het onweer er compleet uit.
Later op de avond en nacht
Na het onweer werd het later op de avond vanuit het zuiden weer snel droger en liet zich rond middernacht lokaal zelfs een enkele opklaring zien. Rond middernacht was nog af en toe het laatste weerlichten te zien richting het noordoosten, maar ook dat verdween al snel uit het zicht, tevens namen de buien snel in activiteit af. Later klaarde het breed op vanuit het zuiden. De temperatuur bleef steken op een 16 graden. Doordat de lijn verbrokkeld was liepen de neerslaghoeveelheden uiteen. Zuidoost Achterhoek (ook Doetinchem) lokaal maar 3 millimeter en weinig onweer. Omgeving Zutphen en noord Achterhoek 15 tot 20 millimeter aan regen. Geen hagel, geen windstoten.
Weblinks met achtergrond informatie en beeldmateriaal
MeteoConsult: "Flitsende start astronomische zomer" MeteoConsult: "Vanavond potentieel zwaar onweer"
Weerplaza: "Kans op forse buien donderdag"
Weerplaza: "Nieuws over de zware buien van vanavond"
Beelden WeerWoord: "Whale's Mouth Vlaardingen - Z-Holland"
Beelden WeerWoord: "Shelfcloud Utrecht - Utrecht"
Beelden WeerWoord: "Shelfcloud Oudewater - Utrecht"
Beelden WeerWoord: "Shelfcloud en Whale's Mouth Delft"
Beelden WeerWoord: "Shelfcloud en Whale's Mouth Zoetermeer"
GelreNieuws: "Grote schade na blikseminslag Zutphen"
Radarbeelden, satelietbeelden en overig kaartmateriaal
Links en rechts een verwachting van het European Storm Forecast Expiriment met een Level 1 over de Benelux, noord Frankrijk, de Alpen richting Polen. In de namiddag werd een update uitgebracht met een Level 2 voor zuidoost Benelux en noord Frankrijk. "A level 2 was issued for Northern France to Belgium and parts of W Germany mainly for severe or extremely severe wind gusts, tornadoes and large hail":
Links een satellietopname van 15:30 uur met de vorming van meerdere buien van noordwest naar zuidoost Frankrijk. Later steeds meer organiserende tot een lijn dat richting het noordoosten oprukt. Rechts de bliksemontladingen tot 15:00 uur (klik voor vergroting).
Links een radarbeeld van Nederland tussen 16:00 en 00:10 uur. In de middag eerst nog lokaal wat lichte regen uit het licht gebroken wolkendek. Daarachter worden later in de middag vanuit het zuiden de onweersbuien boven Frankrijk zichtbaar. Na 18:00 uur bereikt het eerste onweer Zeeland en schuift vervolgens door naar het noorden. Om 21:00 uur ligt de lijn over het midden van Nederland. Het neerslagsignaal lijkt af te zwakken, maar dat wordt veroorzaakt door twee blinde radarinstallaties onder matige neerslag (Den Helder en de Bilt). Na middernacht verlaat het systeem Groningen. Rechts satellietbeelden van 13:00 tot 22:00 uur (klik voor vergroting).
Links een annimatie van de bliksemdetectie, met onder in de kaart het aantal ontladingen van het moment. Meeste bliksemactiviteit in zuidwest Nederland, later midden, verplaatsende naar oost/noordoost. Rechts een kaart van het KNMI met daarop het totaal aan ontladingen tot middernacht, kleuren geven de tijdstippen weer. (klik voor vergroting).
Links een radar annimatie met in detail de Achterhoek van 20:20 tot 23:40 uur. Voor het onweer uit al losse regenbuien die het zicht op de 'hoofdbui' beperken. Slecht georganiseerde lijn, met uiteindelijk een verscholen arcus. ZO Achterhoek weinig neerslag (klik voor vergroting).
Links de minimum temperaturen met centraal de maxima van vanmiddag. Helemaal rechts de neerslaghoeveelheden die vandaag zijn genoteerd op stations van weeramateurs in Nederland en België. Meeste water in ZW en midden Nederland (klik voor vergroting)
Fotoreportage
