Shelfcloud en Bliksem bij onweer 28 juni '11
Pagina 1 -- Pagina 2

Let op: Laden van deze pagina's kan even duren, heb geduld!

Bijna tropische nacht
Maandagavond was het nog lange tijd warm met in de avond nog tropische temperaturen in Nederland. Vanuit het zuiden werd nog steeds veel warme lucht aangevoerd en van afkoelen was dan ook amper sprake. De avond verliep hierbij helder, lokaal enkel wat hogere sluierbewolking aan het zwerk. Buien waren niet te vinden in onze omgeving. Enkel boven het westen van Frankrijk wisten enkele onweersbuien te ontstaan. Deze losten in de avond ook vrij snel weer op. Aan het einde van de avond wees de thermometer rond middernacht nog een 22 graden aan. Hierbij waren aan de noordelijke horizon enkele lichtende nachtwolken NLC's zichtbaar. In de nacht bleef het helder en daalde de temperatuur vrijwel niet. Op veel plaatsen scheelde het weinig of er was sprake geweest van een tropische nacht. Dit mag opgetekend worden als het minimum niet onder de 20 graden uit komt. Veel stations in de Achterhoek kwamen net op een 19 graad uit als minimum, waardoor ze officieel net niet van een tropische nacht mogen spreken. Een ding is zeker, warm was het in de nacht, en dat in combinatie met windstil weer en een vrij hoge luchtvochtigheid.

Dinsdag ochtend restanten buiencomplexen boven W-NL
Dinsdagochtend 28 juni schoot de temperatuur na zonsopkomst weer fors omhoog. Hierbij bleef het in de Achterhoek zonnig en was er geen sprake van buien. Boven het westen van België en zuidwest en west Nederland schoven in de vroege morgen wel enkele stevige regen- en onweersbuien naar het noorden toe. Lokaal lieten die veel water achter met vooral zeer fraaie wolkenpatronen aan de vrij hoge wolkenbasissen. Dit waren de restanten van een oud onweerscomplex boven Frankrijk. Het echte werk zou pas later op de dag verschijnen volgens de verschillende weermodellen. In de Achterhoek werden we in de ochtend net geschampt door de bewolking van de buien boven het westen. Er dreef veel hogere en uit sneeuwende sluierbewolking over. Later ook vergezeld door enkele Altocumulus velden. De zon had hier niet al teveel hinder van. De temperatuur wist om 9 uur in de ochtend de 25 graden al te bereiken en net voor het middaguur werd de tropische 30 graden al overschreden. Vanuit het zuiden van Europa, met oorsprong Spanje, werd extreem warme lucht naar de Benelux gedreven.

Zonnige en snoeihete middag, buien bleven nog uit
In de middag blusten de buien boven west Nederland uit en loste de bewolking zich snel op (zie satellietbeelden onder aan de pagina). In de Achterhoek werd de lucht weer blauw en vrijwel geheel wolken loos, de zon brandde dan ook hard op het Achterhoekse land. Ook in omringende landen was het eveneens zonnig en vrijwel onbewolkt. Enkel in Engeland had men te maken met buien en bewolking op nabijheid van een koufront. Dit koufront zal ons echter pas in de loop van de nacht bereiken. Boven West Frankrijk wist het koufront vooral te zorgen voor laaghangende bewolking in de kustgebieden. Felle buien bleven daar voor als nog ook uit. Pas in de tweede helft van de middag begon de atmosfeer in centraal Frankrijk eindelijk wat tot leven te komen. De kurk in de atmosfeer werd ontpopt en er konden zich snel talrijke onweersbuien vormen. In de Achterhoek was hier vooralsnog niets van merkbaar. De zon brandde over het landschap waarbij vanuit het zuiden de aanvoer van snoeihete lucht maar door bleef gaan. In de tweede helft van de middag steeg het kwik tot een 34 graden in de Achterhoek, een lokaal stadsstation kwam zelfs aan uit op een 35 graden! Met een hoge luchtvochtigheid en amper wind uit het oosten was dat bepaald geen pretje.

Ontstaan van forse onweersbuien in avonduren
Rond het avondeten kwamen dan eindelijk de eerste buien tot ontwikkeling boven het zuiden van België. Lokaal waren dit al snel forse exemplaren met veel ontladingen, water en wind. Op de satellietbeelden ontpopten de wolken binnen mum van tijd tot gigantische borrelende en kolkende wolkenmassa's die de atmosfeer in schoten. De eerste Nederlandse bui kwam ook het avondeten tot groei in Limburg waar stapelwolken soms binnen een kwartier tot een volwassen onweersbui wist uit te groeien (zie radarbeelden onder aan de pagina). Vervolgens ging het snel en kwam het tot een explosie in de atmosfeer. Rond 19:30 uur ontstonden talrijke onweersbuien boven het zuiden en zuidwesten van Nederland, waarbij vooral Brabant en Zuid-Holland favoriet was. Deze groeiden zeer snel uit tot lokaal zeer forse regen en onweersbuien. In de omgeving van Ridderkerk en Nieuw-Lekkerland wist een onweersbui voor flinke hagelstenen te zorgen. Er kwam in die omgeving hagel naar beneden in de orde van 2 tot 3 centimeter. Dit wist lokaal voor de nodige schade te zorgen. Onder Den Bosch wist een andere forse onweersbui voor een flinke downburst te zorgen. Kort verklaard is dit is een geweldige bak koude lucht samen met veel neerslag die zich in hoog tempo vanuit de bui naar de grond stort. Hierbij kwam het tot zeer zware windstoten (valwinden) die o.a. in de omgeving van Vught ervoor zorgde dat er veel schade werd aangericht. Honderden bomen legden er het loodje waardoor men al snel sprak van een "oorlogsgebied". In Kaatsheuvel werd kortdurend een zwakke tornado gefilmd. Deze heeft voor zover bekend geen schade veroorzaakt. In andere plaatsen waren de buien vooral zeer elektrisch met veel blikseminslagen. Dit zorgde voor branden in woningen en bomen en ontregeling op het spoor. Deze onweersbuien gingen al snel een lijn aan. Omstreeks 20:00 uur was die lijn vooral gelegen boven het zuidwestelijk deel van Nederland en schoof langzaam richting het noorden/noordoosten. Deze lijn wist zich vlot te ontwikkelen waarbij de onweersactiviteit fors toenam.

Blinde vlek Nederlandse neerslagradar
Omstreeks 20:30 uur was het een heuse squalline geworden die zich op dat moment had gepositioneerd van Zuid-Limburg over Brabant en Utrecht naar Den Helder. Op de radar oogde het op dat moment wat te vriendelijk in de lucht en leken de buien ten onrechte in te zakken. De plaatsbepaling van de buien was dan ook zeer moeilijk en het fenomeen leek sterk op een herhaling van 17 juli 2004, dus een beetje mens was al gewaarschuwd. Wat gebeurde was dat de squalline met forse regenval zich tegelijk tijdig boven de twee Nederlandse radar installaties bevond. Zowel in De Bilt als in Den Helder onweerde het waardoor de neerslagradar zich geen beeld van de buien in Nederland kon vormen. Pas na 20:30 uur keerde het neerslagbeeld geleidelijk aan weer terug en werden de buienlijn weer zichtbaar. Door de vele energie in de lucht wisten de buien grote hoogtes te bereiken. De ijskappen (met temperaturen soms ver beneden de -50 graden) van deze squalline spreiden zich vervolgens kilometers ver over het land, voor de buien uit. Uiteindelijk wist de voorste begrenzing van deze hoge wolken de Achterhoek al snel te bereiken. Tussen 19:15 en 20:00 uur schoof een strak ogende ijskap die goed was georganiseerd de Achterhoek (Doetinchem) binnen. Door de grote hoogtes en de dikte van de buien (ijskappen) werd het vanuit Doetinchem al snel dreigend en duister richting het westen. Echter zou het nog even duren voordat de buien ons ook daadwerkelijk zouden bereiken. Even voor 20:00 uur vormde er zich onder de ijskap een fraai veldje met Altocumulus castalanus wolken (ook wel kanteeltjes of torentjes genoemd). Een voorbode op onweer, maar gezien de dreiging aan de horizon was dat al lang duidelijk.

Op onweersjacht net buiten Doetinchem, de eerste tekenen (21:00 uur)
Tussen 20:00 en 21:00 uur was het bewolkt geworden in de Achterhoek en lange tijd erg dreigend naar het zuidwesten en westen. Mensen in de buurt hadden hun voorzorgsmaatregelen al getroffen en de boel binnen gehaald, eer duurde het nog zeker tot na 21:30 uur de eerste druppels ook echt zouden gaan vallen. Mijn voorzorgs maatregelen waren ook getroffen, de accu vol, cameratas ingeladen, statief uit de mottenballen getrokken en de auto af getankt. Eindelijk zou het dan gaan gebeuren, en het mooiste was, ver hoefde je niet te gaan. Even voor 21:00 uur de auto ingestapt om een uitzichtpunt net buiten Doetinchem de Huet te zoeken, deze gevonden aan de Barlhammerweg tegenover de voormalig Havezate van Dichteren. Wind- en vogelstil, de natuur had zich in rust gedompeld terwijl het nog broeierig warm was. Het kwik was door de bewolking iets gezakt, maar dan nog was het ruim 28 graad warm in het veld. De ijskap boven mij was inmiddels zo dik geworden dat er zich een mammatus veld begon te vertonen, met onder de ijskap een paar Altocumulus velden op middelbaar niveau, met fraaie wolkentorentjes. Richting het zuidwesten en westen werden wat banden aan de horizon zichtbaar, wat wel eens zou kunnen duiden op de mogelijke aanwezigheid van een shelfcloud, al waren die tekenen nog niet overduidelijk. Wel duidelijk was dat de Achterhoek zich nu serieus op kon maken voor onweer. Het werd langzaam maar zeker ook al hoor en zichtbaar aan de horizon. Zwak gerommel en weerlichten vertoonde zich ten zuidwesten en westen van Doetinchem. De radar was nog aan het na ijlen van de blinde vlek, dus daar had ik op dat moment nog niet zoveel aan, maar gezien de laatste beelden leken er zich ten westen van de Achterhoek, en in het zuiden enkele nieuwe cellen te ontwikkelen op de squalline, en op ramkoers te liggen. Na nog even genieten van de rust, het fraaie mammatus veld en het gerommel in de verte, om 21:15 uur de auto weer ingedoken en koers gezet richting Gaanderen.

Passage forse Shelfcloud te Gaanderen (21:30 uur)
En toen ging het toch wel snel, eenmaal Doetinchem doorkruist te hebben werden aan de zuidwestelijke horizon al snel aanstormende tekenen zichtbaar van een shelfcloud, dit terwijl het weerlichten zich steeds meer begon te vertonen en er regelmatig wat gedonder hoorbaar begon te worden. Te Gaanderen mijn zus opgepikt die het schouwspel ook wilde bewonderen (zie haar beeldmateriaal op tweede pagina), waarna buiten het dorp een open en veilige plek werd opgezocht. Deze werd gevonden aan de Rijksweg tussen Doetinchem en Gaanderen met mooi zicht op het westen (Boerderij Ter Gun). Daar kwam om 21:30 uur een forse en vooral donkere, meer laags Shelfcloud de Achterhoek binnen stormen, een juweeltje dat 17 juli 2004 toch wel aardig wist te benaderen qua formaat. Deze shelfcloud had flink wat haast en kwam in een vliegend tempo op Doetinchem en Gaanderen af stormen. Achter de shelfcloud was het zeer actief aan het weerlichten met een licht groene tot blauwige lucht. Ondanks dat de zon nog lang niet onder was, wist het toch behoorlijk donker te worden. Voor de shelfcloud uit was het nog steeds behoorlijk warm en vrijwel windstil (zwak briesje uit oost tot zuidoost). De passage van de shelfcloud even rond 21:35 uur was zeer turbulent en onstuimig. Het kwam plotseling tot forse en lang aanhoudende windvlagen die veel stof deden opwaaien en bomen flink heen en weer lieten zwiepen. Veel blad vloog van de bomen en verspreid werden takken afgerukt. Lokaal in de Achterhoek kwamen enkele bomen naar beneden. Zelf moest ik me toch aardig schrap zetten in het veld om te kunnen blijven staan, mijn shirt ging daarbij bijna aan de loop door het windveld. Onder de shelfcloud bleef het nog even droog, maar uiteindelijk zette de regen zich gelijkmatig, maar zeker in. De wolken schoten in hoog tempo door naar het noordoosten en waren vrij turbulent en rumoerig. Het onweer zat nog een eindje naar het zuidwesten, achter de regenscherm waar het voortdurend aan het weerlichten was met enkele zichtbare bliksemkanalen. Uiteindelijk begon het na 21:45 uur toch wel serieus te plenzen waarbij buiten staan er niet meer bij was. De voorste begrenzing van het onweer was het hevigst en passeerde globaal tussen 21:50 en 22:15 uur. Hierbij was de bliksem frequentie hoog te noemen met een groot aantal verticale wolk tot grond ontladingen (CG's). Soms gevolgd door daverende en harde klappen. Hierbij kwam het water met bakken tegelijk uit de lucht storten. Inmiddels was het ook al aardig duister geworden. Ik had vernomen dat een paar andere chasers in Etten waren, om 22:00 uur ben ik hen maar eens gaan opzoeken, in de regen was toch niet veel te beginnen.

Bliksem spektal Etten (22:15 uur)
Op de rit naar Etten door Gaanderen en Terborg werd de lucht regelmatig helder opgelicht door de nabije en felle bliksemontladingen, zowel naar de grond als onder de wolken langs. Het bleef maar plenzen waarbij het zicht slecht was en er redelijk wat water op de wegen te vinden was. Eenmaal in Etten aangekomen bleken er drie chasers onder een overkapping van een tankstation te bivakkeren, enigszins geplaagd door de harde wind die de regen onder het afdak langs duwde. Ze waren in de auto aan het bivakkeren, maar na een kort intermezzo stonden er al snel een reeks statieven naast elkaar opgesteld om wat ontladingen op te vangen. De wind luwde iets waardoor het fotograferen wat makkelijker werd. Helaas was er geen echte onweershaard, de ontladingen kwamen overal en nergens vandaan, dus het richten op een locatie voor een ontlading (die zich nog voor moest doen) was nog wel de moeilijkste sport naast de regen die ons plaagde. Het onweer hield lang aan en tot zeker 23:30 uur hebben wij ons stekkie gehad onder de lokale pomp. In die tijd prachtige ontladingen gezien, helaas niet allemaal gevangen. Van fraaie vertakte inslagen recht voor onze neus, tot geweldige grote CC displays onder langs de wolken door. Bijna het Amerikaans type crawler, soms met opvolgende kettingreacties, wat het uiterst genietbaar maakte. De regen bleef helaas ook. Een paar opvallende verschijnselen waren toch wel de zeer nabije ontlading op een paar honderd meter afstand in het veld, net bij aankomst in Etten, die in duizenden stukjes in de lucht uiteen viel. En een zeer heldere flits/oplichtend punt aan de horizon richting Ulft die de hemel even in een helder blauw/groenige gloed zette. Waarschijnlijk een kortsluiting in een elektrische installatie / hoogspanningsmast door een bliksemontlading.

Richting Tiel, een tweede onderschepping? (00:00 uur)
Gezien het onweer boven de Achterhoek wegtrok en zich begon te deactiveren werd besloten om richting midden Nederland, naar Tiel te reizen. Vanuit België was nog een tweede onweerscomplex met een opmars bezig met daarop volgens de laatste beelden toch nog aardig wat onweersactiviteit. Tiel leek een goede spot te zijn om die nachtelijke onweersbuien op te gaan vangen. Ondertussen was het in Etten nog wat drukker geworden, een aantal andere chasers uit Dinxperlo/Zeddam hadden zich bij ons gevoegd. Na de laatste besprekingen werd met drie wagens koers gevat richting het westen van Gelderland. Eenmaal voor Tiel werd gestopt aan de A50 om even te tanken. De laatste beelden ter plaatse waren niet hoopvol meer. Het onweer was verminderd en de restanten zouden met een boog over west Nederland schuiven. De auto's werden weer gekeerd richting de Achterhoek, waar mogelijk nog een bui zou arriveren vanuit Limburg, echter deze bleek na 01:00 uur in de nacht toch uit te doven onder invloed van een regengebied boven zuid en midden Nederland. Het bracht enkel nog een sporadische ontlading met zich mee. Op de A18 zijn wij ergens rond 01:30 uur na een begroeting uiteindelijk richting huis gekeerd. In de nacht waren enkel nog wat buien ten oosten van Winterswijk actief, maar het was maar de vraag of die haalbaar zouden zijn, uiteindelijk wisten ze het toch nog langer vol te houden dan verwacht.

Elektrisch met een forse luchtdrukneus, bijna bliksemrecord
Tijdens het onweer kwam het tot talrijke forse ontladingen met ook een groot aantal inslagen. Lokaal vlogen de stoppen er in de regio door, gingen brandalarmen spontaan af door de elektrische velden of gingen lantaarnpalen spontaan zomaar uit. Pas na 23:00 uur werd het weer rustiger in de Achterhoek en trok het onweer verder naar het (noord)oosten weg. Wel bleef het nog een aantal uren licht regenen. De temperatuur was door het onweer naar aangenamere waarden gedreven. Een 20 graden was het nog maar, ook al is dat nog steeds vrij warm voor het tijdstip van de dag. Er viel in Doetinchem 17 millimeter aan regen, meer naar het oosten toe lijkt minder neerslag gevallen te zijn. Heel opmerkelijk was de luchtdruk net voor het onweer. Na in de middag gestaagd gedaald te hebben schoot ze net voor de bui in zeer korte tijd met een 5 hPa omhoog om vervolgens na het onweer weer met 5 hPa te vallen en rond middernacht weer 4 hPa te stijgen. In de nacht bleef de bewolking overheersen en klaarde het niet meer op. In de eerste uren van de nacht viel daarbij nog wat neerslag en ten oosten vormden zich nog enkele onweershaarden. Vooral rond en ten oosten van Winterswijk onweerde het nog tot diep in de nacht op telkens nieuwe cellen die zich wisten te vormen. Dit onweer was tot omstreeks 4 uur in de nacht nog regelmatig te horen en te zien met zichtbare bliksemkanalen en weerlicht. Uiteindelijk loste dit zich ook op en waren er meer dan 75.000 bliksemontladingen geregistreerd in Nederland tussen. Dit is net geen record voor Nederland, die staat op naam van de fameuze 17 juli 2004 met dik 80.000 ontladingen.

Rustigere en nog een warme nacht naar woensdag
Uiteindelijk keerde in de nacht de rust dus weer terug in het land. De temperatuur bleef in de nacht naar woensdag hoog en vrij stabiel rond een 19 graden. Afkoelen deed het nog niet, dat zou pas gebeuren op doorkomst van het koufront. Deze lag in de nacht nog boven het westen van Nederland en schoof maar langzaam oostwaarts. Boven de omgeving van Winterswijk, vooral ten oosten daarvan, wist het tot diep in de nacht nog te onweren uit losse cellen die daar telkens weer wisten te vormen. Uiteindelijk ging ook daar de fut na 04:00 uur in de nacht uit. De woensdag ochtend startte bewolkt met een gesloten wolkendek waaruit lokaal nog een drupje regen werd geperst. Tot buien kwam het niet meer. In de vroege morgen leek de temperatuur eerst toch nog weer even te stijgen naar een 21 graden, maar uiteindelijk werd rond 9 uur toch een daling ingezet waarna het merkbaar aangenamer begon te worden in de Achterhoek. Het koufront passeerde verder geruisloos.

  

  
Filmbeelden onweer Doetinchem - Gaanderen en Etten (Tip kijk op 720p of op 1080p):
*De beelden zijn wat donkerder uitgevallen na upload op Youtube*



Foto overzicht:


































































































































































Hieronder staan een drietal panorama's die zijn samengesteld uit meerdere opnamen.
Klik op de afbeeldingen voor een betere en volledige foto


Bovenstaande panorama is 360° in het rond.


Bovenstaande panorama is 180° in het rond.


Bovenstaande panorama is 180° in het rond.

Radarbeelden, satelietbeelden en overig kaartmateriaal
Radarannimatie Weeronline in film


Estofex Storm Forecast + Severe Weather Outlook voor vandaag.
 

CAPE en Lifted Index, waarden van -9 bij ruim 2000 j/kg aan potentiele energie in de atmosfeer! Dergelijke waarden komen niet vaak voor.


Satrep KNMI opname van 10:00 uur (links) en 23 uur (rechts) lokale tijd. Op eerste opname is het oude buiensysteem in de ochtend boven het westen van Nederland zichtbaar. Deze was weinig actief en maakte plaats voor zon in de middag. In avond kwamen forse onweersbuien tot ontwikkeling rond een klein lagedrukgebied en aanwezige convergentielijnen (klik voor een vergroting op de afbeeldingen).
 

Temperaturen van 10:00 uur vanmorgen (links) en 16:00 uur vanmiddag (rechts). In de ochtend aanvankelijk lage temperaturen boven zuidwest Nederland door aanwezigheid van enkele regen en onweersbuien. Boven het oosten scheen de zon en steeg het kwik fors. In de middag werd het op grote schaal tropisch met in het binneland temperaturen rond de 33 á 34 graden.
 

Links de temperaturen in Europa om 17:00 uur in de middag. Rechts de maximum temperaturen die vandaag op de Europese
weerstations werden gehaald. In centraal Frankrijk werd lokaal de 40 graden bijna bereikt.
 

Radarannimatie van de buien boven Nederland. Omstreeks 20:30 uur bevinden er zich zware buien boven de radar installaties in De Bilt en boven Den Helder. Doordat het op beide plaatsen tegelijk fors regende had de installatie geen zicht op de buien in Nederland waardoor het even lijkt alsof de buien plotseling verdwijnen. Hiervan was echter geen sprake. Het dipje is in de annimatie goed zichtbaar.


Radarannimatie van de buien boven Achterhoek en Liemers


Links een kaart met daarop de bliksemontladingen van de onweersbuien boven zuidwest Nederland in de ochtend. Rechts de ontladingen van het onweersysteem in de avond en nacht, als annimatie (rood oudste ontladingen, geel de recentste). Voor groter beeld klik op de afbeelding.
 

Links een annimatie van het bliksemnetwerk in Nederland en Belgie van vandaag. Laat duidelijk het verloop van de onweersactiviteit zien boven Nederland. Rechts een totaal beeld van alle ontladingen vandaag in Nederland. Totaal werden er iets meer dan 75.000 bliksemontladingen geregistreerd dat het record dicht heeft benaderd (dat record staat nog op naam van 17 juli 2004 met 80.000 ontladingen).
 

Satelliet annimatie van de buien boven de Benelux (klik voor grotere afbeeldingen):
 

Satellietopnamen Europa vandaag, van links naar rechts: 08:15 uur, 12:00 uur, 14:00 uur, 16:30 uur, 18:00 uur, 19:00 uur
     

Satelliet beeld van de Benelux om 20:30 uur. Links een visuele opname van het buiencomplex met rechts de wolkentemperaturen. Boven het midden van Nederland bereiken de hoge wolkentoppen lokaal een -60 tot -70 graad