Extreme warmte afgesloten door onweer (20/21 augustus '09)

Woensdagavond leek het vrij snel te gaan afkoelen. Tijdens de waarneming van 20:00 uur zat de temperatuur namelijk op klomphoogte al op een 19 graad en was het laag boven het gras ook merkbaar frisser. In de weerhut begon het kwik ook geleidelijk aan terug te lopen, maar daar was het echter nog ruim 24 graad. Ruim 5 graad verschil in temperatuur tussen 10cm boven het gras en 150 cm op normale waarnemingshoogte. Op wat hogere en soms middelbare bewolking na verliep de avond en nacht vrij helder en koelde het uiteindelijk toch niet veel meer af dan een 16,4 graad op waarnemingshoogte en een 13,4 graad op klomphoogte. Sterker nog, de temperatuur steeg alweer voor het aanbreken van de ochtend. Na zonsopkomst zette de temperatuurstijging donderdagochtend alleen maar een hoger tempo in waarbij het om 07:52 uur alreeds 20,0 graden was. Niet zo heel veel later was om 09:28 uur de 25,0 graad in zicht gekomen en daar bleef het absoluut niet bij. Om 10:20 uur was het kwik even gestrand op een 27,7 graad. Na een zonnige start was vanuit het zuidwesten de bewolking toegenomen. Boven Limburg en Duitsland hing een onweersbui waarvan de uitlopers over de Achterhoek kwamen. Dit zorgde eventjes ervoor dat de zon een tijdje verdween en er wat regendruppels vielen. Veel stelde het echter niet voor en het kwik liep er alleen eventjes 1 graad terug. In de middag was de bewolking al snel weggetrokken en kreeg de zon weer ruim baan en brandde er stevig op los waarbij de 30,0 graad om 12:24 uur werd overschreden. Uiteindelijk steeg de temperatuur in de namiddag door tot een zeer hoge waarde van 34,2 graad! Dit is geen echter geen stations record. Hoogst gemeten temperatuur kwam voor in 2003 toen het kwik opliep tot een hete 36,6 graad. Op de tweede plaats eindigde 2006 met een 36,5 graad. 2009 mag zijn 34,2 graad delen op de derde plaats met 2005 toen het kwik ook opliep tot een 34,2 graad. Het mag dat wel vandaag zeer tropisch geweest zijn, aan een hittegolf komen we niet. Daarvoor ontbreken nog een paar tropische dagen en gaan we de komende dagen waarschijnlijk ook niet bereiken. Mocht het kwik de komende dagen boven de 25 graad uit blijven komen, en het volgende week weer 30 graden worden, dan zal er eventueel van een hittegolf gesproken kunnen worden. Maar het is maar zeer de vraag of de criteria gehaald zullen gaan worden. Maar al met al was het vandaag dus goed heet! Gelukkig was de luchtvochtigheid in de middag vrij laag en stond er een matige zuidwesten wind waardoor het allemaal nog redelijk verdraagbaar was.

Temperaturen amateur weerstations 14:50 uur:

Toch maar weer eventjes terug naar de ochtend om de rest van de dag te bespreken. Even voor de klok van 09:00 uur besloot het KNMI om een weeralarm af te kondigen voor de middag en vroege avond. Die luide als volgt: “Zeer zware windstoten: Grote schade mogelijk. In de loop van vanmiddag trekken onweersbuien vanuit het zuidwesten het land binnen. Bij de buien, die zich verraderlijk snel kunnen ontwikkelen, is er een grote kans op zeer zware windstoten tot 110 km per uur, hagel en lokaal veel neerslag. De buien verplaatsen zich noordoostwaarts en bereiken aan het einde van de middag het noordoosten” In de loop van de ochtend en middag is het weeralarm een aantal malen aangepast omdat het gebeuren allemaal sterk vertraagde en er nog vrijwel geen buien tot stand kwamen. Dat gebeurde pas veel later dan aanvankelijk aangenomen. Zinnig was het weeralarm wel, ook al is het niet overal tot zeer heftig weer gekomen (daarover direct meer). Je kunt beter waarschuwen dan achteraf het nakijken te hebben als het tot zeer zwaar weer komt waarbij de maatschappij wordt ontwricht.

SatRep 17:00 uur(klik voor groter):

Zo rond de tijd dat in de namiddag om 17:06 uur het kwik uitkwam op een maximum van 34,2 graad begon er wat middelbare bewolking de Achterhoek binnen te stromen waarin zich plots in een hoog tempo enkele stapelwolken ontwikkelden. Deze wolken ontstonden zelfs zo snel dat ik er eigenlijk geen erg in had en het niet eens opmerkte. Totdat ik om 17:35 uur ineens een paar maal een vreemd gestommel niet thuis kon brengen en maar eens polshoogte ging nemen buiten. Bleek er warempel een forse stapelwolk vrijwel pal boven me, iets richting het noordoosten te hangen die zich fors aan het ontwikkelen was en waaruit het behoorlijk aan het rommelen was. Om 17:45 uur rommelde het vrijwel non stop door hoog in de lucht en dat terwijl de zon gewoon om de wolk heen kwam kijken. De bui ontwikkelde al snel terwijl deze snel richting het noorden doortrok om rondom Zutphen wat onweer te produceren met regen (en mogelijk ook hagel). Het aanzicht was vanaf Doetinchem alleen niet echt mooi door de middelbare bewolking die eromheen hing en een sterk verwaaid aambeeld. Ter Apeldoorn is de bui wel prachtig aan de horizon te zien geweest. Om 18:12 uur was de bui alweer aan de horizon verdwenen en klaarde het opnieuw geheel op. Richting Overijssel bluste de bui snel uit. Andere buien ontstonden richting de kust en vooral in de kop van Noord Holland en Friesland. Ook al gebeurde er hier verder niets, de bui (of liever convergentie zone) zorgde er wel voor dat de wind ging draaien en de temperatuur in een vrije val raakte. Om 18:12 uur was het nog maar 30 graad en was de daling ruim 3,0 graad in het uur volgens de meetapparatuur.

Bliksem detectie:


Radar beelden Nederland en de Achterhoek:

De echte buienlijn was in de late namiddag ontstaan boven de kuststrook en deze lijn met buien trok geleidelijk aan door naar het oosten. Niet overal op de lijn kwam evenveel onweer voor, er waren ook plekken met alleen maar regen. De buien in de lijn zelf hadden een meer noordoostelijke verplaatsing. Even voor 19:00 uur begon de lijn zich al duidelijk aantoonbaar te maken. Er verscheen een massief ijskap aan de horizon met scherpe contouren, vanuit het zuiden tot westen. De zon verdween daarachter zeer snel. Op de satelliet is deze buienlijn met zijn scherpe begrenzing mooi te zien, voor de lijn uit zie je een diepe schaduwwerking over het landschap vallen. De temperatuur bleef overigens stevig dalen en stond nog maar op een 26,8 graad om 19:00 uur exact. Het voelde buiten met de matige zuidwestenwind heerlijk aan. Om 19:31 uur begin het al wat donkerder te worden doordat de zon niet meer voorbij de zeer hoge wolkentoppen kon schijnen. Ook aan de horizon werd het duisterder terwijl de buienlijn nog redelijk ver weg hing (Tilburg – Utrecht – Almere). Om 20:00 uur stond het kwik op een 24,0 graad met vrij veel wind en raakte het goed betrokken met alleen richting het oosten nog opklaringen. Ook werd het al behoorlijk duister en dreigend met laaghangende cumulus wolken onder de dikke donkere ijskap. De zon is nog niet onder, dat gebeurd pas om 21:00 uur! Laag aan de horizon was zelfs in het westen al weerlichten te zien. De wolkenbasis hing dus vrij hoog gezien de lijn zich nog ver ten westen van Nijmegen en Arnhem hing. Om 20:22 uur werd er tussen de kleine cumulus (fractus en humilis) wat mammatus zichtbaar in de donkere ijskap en werd het richting het westen steeds donkerder. Uiteindelijk buiten Doetinchem (Tussen de Huet en Keppel) de lijn opgewacht. Tussen 20:45 uur en 21:10 uur trok de eerste onweerscel langs Doetinchem op in de avondschemer (door de sterke noordoostelijke verplaatsing van de buien op de naar het oosten trekkende lijn) met vele prachtige verticale ontladingen (CG) en enkele hogere ontladingen in de wolken zelf (IC). Helaas greep ik er telkens naast waardoor het maar weinig beeldmateriaal opleverde. Tegelijk kleurde de lucht heel laag aan de horizon in het westen dieprood wat een apart effect opleverde. Helaas lukte het niet zo om dit ook op de foto over te brengen. Uiteindelijk moest ik snel de auto in gezien in mijn rug uit het zuidwesten een andere onweerscel kwam aangestormd. Door bomen merkte ik dat te laat op. De auto in en een betere zichtplaats gezocht echter was dat al te laat. Om 21:15 uur toen ik een betere plaats had begon het al te plenzen en was de bui al gearriveerd. Het ging er ter hoogte van Laag Keppel even goed los waarbij de lucht in vuur en vlam leek te staan. Het weerlichten van het onweer was vaak verblindend fel en er kwamen circa 40 ontladingen in de minuut voor. Deze ontladingen speelden zich echter vooral voor in de wolken zelf (IC) en onder de wolken langs (CC). Een paar malen kwamen er echter ook verticale ontladingen voor die insloegen ergens op de grond. Tot temaal toe zelfs vrij dichtbij waardoor een verblindende flits direct tot een snoeiharde knal zorgde (ik stond overigens pal naast een hoogspanningsleiding). Door de felle regenval was het zelfs vanuit de auto ondoenbaar om foto’s te maken. Zo snel als het kwam trok het ook weer door. Om 21:30 uur werd het weer droger en trok het vele geflits door naar het noordoosten. Het leek wel allemaal wat af te nemen. Er trok nog even een tweede cel over, maar die stief uit terwijl hij boven me hing. Uiteindelijk bleef het alleen nog regenen tot het om 22:14 uur droog werd te Doetinchem. Het weerlichten in het oosten bleef nog tot omstreeks 23:30 uur zichtbaar. Om 22:30 uur waren de sterren alweer te zien. Het koelde af van een 22,6 graad om 21:00 uur naar een 18,7 graad om 22:00 uur. Te Dichteren passeerde de kern van het onweer net en viel maar 6 mm. Op de Huet dichter bij de kern een 9 mm. Te Keppel zal waarschijnlijk een millimeter of 15 gevallen zijn na schatting.

Sateliet animatie van de namiddag:


Infrarood satelietbeeld (wolkenhoogten) 19:45 uur:



Bliksem 24-uurs overzicht

In de nacht bleef het droog en waren de buien het land uit getrokken, de rust keerde weer terug. Het klaarde boven de Achterhoek op en de sterren waren weer regelmatig te zien aan de lucht. Later dreven er wel weer wat meer wolkenvelden over. Het kwik daalde in de nacht aanvankelijk niet zo snel en bleef een hele tijd op een 18 graad hangen. Aan het eind van de nacht en in de vroege vrijdag ochtend werd een minima van 14,9 graad bereikt. In de ochtend nog enkele wolkenvelden en verder vrij veel zon. Het was een stuk aangenamer buiten. Later ontstonden er in de blauwe lucht stapelwolken. In vrijdagmiddag stapelwolken bij een aangename temperatuur van 22 graad. Niks geen bedwelmende hitte meer. Richting de namiddag trokken er vanuit het westen weer wat meer wolkenvelden binnen en kreeg de zon het zwaarder. Na het avondeten ging de zon geleidelijk aan helemaal schuil achter de bewolking. Rond 19:30 uur nam de wind zelfs even wat toe uit het zuidwesten en viel er even wat lichte regen (niet meetbaar). Het kwik zakte daarbij snel terug naar een 16,3 graad om 20:00 uur en dat is toch wel een beetje fris voor het gevoel na al die warmte.

Onweersbui met rode gloed van de zon in het westen


Weerlicht


Een te felle bliksem voor de camera bijna uit beeld


Een van de weinige gevangen opnamen


Bliksem in de schemering met rode gloed van zonsondergang links