Zwaar onweer met Amerikaanse Shelfcloud 17 jul '04

In de nacht helder en mist, overdag eerst zonnig en bijna tropisch warm, later meer bewolking en zwaar onweer: In de avond klaarde het verder op en kwam de zon er beter bij. Het werd buiten helder, al bleef er eerst nog wat stapelbewolking aanwezig en hogere sluierbewolking. Pas na zonsondergang zakten de laatste wolken in en nam de luchtvochtigheid langzaam aan weer meer toe. Rond middernacht was het op een enkel klein wolkenveldje na helder en was het buiten zo vochtig (100%) dat gladde oppervlakten bol stonden van het condens (water). Tevens ontstond er grondmist laag boven de weilanden. In de nacht bereide de grondmist zich uit en werd het mistig. In de tweede helft van de nacht was het zicht wat afgenomen en was het windstil. Bomen waren aan het druipen, niet van de regen, maar van het vocht. In de ochtend loste de mist op toen de zon erbij kwam en was het verder zonnig weer. Het kwik liep snel op en op een enkel wolkje na bleef het zonnig. In de middag ontstonden er langzaam aan stapelwolken en was het kwik opgelopen tot een 29,0 graden. Net 1 graad van de tropische 30 graden verwijderd. Er stond vandaag een zwakke wind uit het zuidoosten. Tussen 15:25 en 16:30 uur nam de bewolking meer toe en dat resulteerde in een lichte onweersbui met regen. (verslag van deze bui onderstaande). Na de bui kwam de zon er weer door en was het weer 25 graden. Na 18:00 uur trok de lucht weer lanzaam aan dicht en werd het donker. Tussen 19:00 en 21:00 uur resulteerde dit in zwaar onweer met alles erop en eraan. (zie tweede verslag onderstaande en de link naar de foto's onderaan deze pagina). Waarneming van het weer is dan ook vandaag niet om 20:00 uur maar om 22:00 uur gedaan wegens onweer rond het tijdstip en de uitgeschakelde apparatuur. Nu 22:00 uur is het 17,0 graden droog en tevens nog niet stil, je hoort toch nog voortdurend zwak gerommel. Wel klaart op, met onweerslucht in het oosten en mammatus.

Onweersverslag halverwege de middag: Rond de klok van 15:25 uur namen de stapelwolken (Cumulus congestus en pileus, met tevens de variant Velum (uitgespreid als een witte deken die doorbroken werd)) ineens aardig toe aan de lucht, en groeiden behoorlijk snel met mooie contouren en witte karakteristieke donderkoppen. Deze stapelwolken bevonden zich in het zuiden en oosten. Richting het westen en noorden was het nog zonnigere en helderder. Toen deze losse grote stapelwolken verder trokken naar NNO klaarde het weer even wat meer op en werd er een aambeeld (Cumulonimbus incus) zichtbaar van een net ontstaande bui in het zuidoosten. Deze trok snel langs naar noordoost en bood verder op de locatie nog niets. Echter niet lang na dit voorval begon het om 15:46 uur te rommelen vanuit het zuiden, spoedig trok de lucht weer dicht en om 15:55 uur verkleurde de horizon in het zuidoosten en zuiden steeds meer door arriverende buien. Vervolgens trokken om 16:00 uur de eerste donkere wolken over (Cumulus fractus en mediocris) terwijl het in de verte aan het rommelen was, en er ontladingen zichtbaar waren die om de zoveel minuten die kaarsrecht naar beneden vlogen. De buien (twee cellen) naderen langzaam en hadden geen haast. De buien bestonden veelal uit loshangende stapelwolken (Cumulus mediocris en congestus) die flink tekeer gingen in de lucht en nog een ontstaande karrakter hadden, tevens ging dit overtrekken gepaard met windstoten uit het oosten. Het duurde nog een poos voordat de echte bui kwam. Deze bestond uit twee delen, de een hing in het zuidoosten en de andere net in het zuid- zuidwesten. Verder waren de onweersbuien niet groot in omtrek, de basis was goed te zien en je kon soms goed onder de bui door kijken naar het zuiden (mits de neerslag schermen iets afgenomen waren). De ontladingen knapten uit de kleine basis wel naar de grond toe met aardige donders. Boven ons nog immers een gaotische draaiende lucht met bewolking wat alle kanten op trok (fractus). Later kwam de bui eindelijk aan, om 16:14 uur begon het te regenen met dikke druppels. Er waren flinke enkel flinke nabije ontladingen en donderslagen. Toen ging het snel, de twee cellen die er net deels ten oosten en ten westen langs troken hingen hier als tussenzonde boven de locatie met lichte regen en geroffel, waarbij de lucht egaal was bedekt. Maar toen ik de stekkers eruit wou gaan doen in huis omdat het soms even raak knalde buiten, was de bui ook alweer zowat voorbij getrokken. Om 16:30 uur was er dan ook alleen nog maar enkel wat gedruppel buiten en bewolkt, het gerommel en gedonder met de ontladingen had zich ook verplaatst en hing nu in het noorden en oosten. Stelde dus niet zo gek veel voor al was de aankomst wel aardig als rustig warmte onweertje. Iets verder naar het oosten heeft de ene onweerscel in Varrseveld heviger uitgepakt. Daar was hagel gevallen van een forse groote (stuiterballen 2-3 cm groot), dit heeft daar voor veel schade aan vooral de landbouwgewassen gezorgd en golfplaten op de gebouwen. Tevens waren er vele takken en bladeren van de bomen gewaaid en gehageld. Om 17:04 uur was de rust weer totaal weder gekeerd in Dichteren, geen onweer meer en in het zuiden was de lucht alweer behoorlijk opgeklaard met enkel wat cirrus. In het oosten schoot nog wel een flinke muur van gigantische stapelwolken (Cumulus congestus en Cumulonimbus) de lucht in, in het westen was het nog bewolkt en donker, zo ook in het noorden. Veel neerslag viel er hier niet, welgeteld 1,1 millimeter was de opbrengst. Windstoot ging maar tot 9,0 m/s (32,4 km/h). Was het voor de bui nog 28,5 graden, na de bui bleef er nog maar een 21,5 graad over. Lekker onweersbuitje voor de dorst. (foto's van deze volgen bui pas later op het net, andere hebben prioriteit.

Onweersverslag zware onweer in de avond met shelfcloud en meer:
(link foto's onder aan de pagina)

Nadat de zon weer even had geschenen en de atmosfeer weer wat kon opwarmen naar een 25,1 graden, raakte het rond de klok van 18:00 uur weer opnieuw langzaam aan en geleidelijk bewolkt. Nu bestond het niet uit opkomende stapelbewolking zoals eerder vanmiddag, maar meer uit een langzaam aan grijzer wordende wolkenlaag zonder opklaringen. Daar onderdoor dreef zo nu en dan wel een boel laaghangende fractus naar het oosten. Ten opzichte van het warmteonweer eerder op de dag wat uit het zuid-, zuidoosten kwam, komt dit zaakje uit het west-, zuidwesten. De wind was opmerkelijk stil, het waaide totaal niet waarbij de windvaan naar het oosten stond. Ook de vogels waren stiller dan normaal rond deze tijd. Wat er stond gebeuren was mij nog niet echt duidelijk. Volgens de weerfora's behoorlijk wat, echter helaas lagen de bliksem detectie’s plat door het afgekondigde weeralarm van het KNMI en viel niet te zien hoe actief het was. Tevens deed de neerslag radar raar, deze vertelde dat het zaakje ermee ophield. De luchtdruk was ook aan het spelen. Deze daalde snel naar een waarde van 1010 hPa en bleef daarop hangen.

Om 19:00 uur was het buiten donker en dreigend net alsof er een regenbui zal gaan vallen. Er was verder geen structuur in de bewolking te vinden, alleen ver in het noordwesten leek wat mammatus te hangen. Om 19:15 uur nam de lagere bewolking toe en bedekte de egale wolkenlaag (Cumulus fractus). Het was nog immers stil buiten en de radar vertoonde nog een snel afnemende neerslag activiteit. De wind was weer zwak, 1 bft uit OZO. Rond 19:25 uur verschenen er aparte structuren in de onderste wolkenlaag wat vrij laag hing. Aan de verre horizon in het zuid westen verscheen langzaam aan een vage zichtbare wolkenband waarvan nog niet echt zichtbaar was, wat het was.

Toen ging het wat sneller, om 19:28 uur kwam de band dichterbij en had verschillende lagen, nog hing er vrij veel lage fractus wat het echte zicht nog iets belemmerde. Toch werd mij duidelijk dat er wel degelijk wat onweer aan zat te komen en later zou ook duidelijk worden hoe. Om 19:30 uur kwam de wand aanstormen aan de horizon als een muur waarachter het behoorlijk zwart was. Op het openveld was nu goed te zien hoe flink het aan het weerlichten was uit het zwarte gevaarte, tevens werd er langzaam aan voortdurend zwak geroffel uit die richting hoorbaar van het onweer. De lagere bewolking trok snel weg en zo kon je weer verder naar boven kijken tot op de deels egale hogere wolkenlaag (de kap van de bui) die nu niet zo egaal meer was en strepen vertoonde van een karakteristieke Shelfcloud (geen rolwolk zoals vele menen). De verticale muur (shelfcloud) naderde snel en om 19:33 uur knapte er een verticale ontlading net ter hoogte van de shelfcloud, in het zuidwesten naar de grond met een daverende knal. De Shelfcloud werd vanuit het oosten nog mooi belicht en deed erg Amerikaans aan, zo gigantisch groot was deze. Achter de wolk was het steeds zwarter en tevens groen/blauwige aan het worden en weerlichte het voortdurend met flink gerommel.

Buurvrouw kwam buiten nog even polshoogte nemen (waren aan het geiten melken en apparatuur is erg gevoelig voor onweer), na een kort gesprek maar snel wat meer richting huis gelopen omdat alles erop wees dat het nog wel een aardige knaller kon gaan worden. Om 19:36 uur was de rand van de shelfcloud tot zeer dichtbij genaderd en zal over enkele ogenblikken eens gaan overtrekken. De basis (onderste uitstulping) van de cloud hing flink laag en misschien maar een honderd meter boven de grond, het hoogste punt van de muur reikte wel enkele honderden meters hoog, vooral richting het noordwesten had je een geweldig blikveld parallel met de shelfcloud mee. De wind kwam nog uit het zuidoosten en was zwak, luchtdruk nog 1010 hPa.

Om 19:38 uur was het zover, de shelfcoud trok over en hing boven mij. Het begon meteen te druppelen en het werd snel donker met een aparte groen/blauwe gloed. De wind nam langzaam aan toe en draaide om 19:40 uur prompt naar het westen en nam toe in kracht met flinke stoten. De luchtdruk steeg degelijke tijd naar 1011 hPa. Lampen flitsten overal aan en het werd langzaam nacht waarbij het begon te regenen en het voortdurend in het zuidwesten aan het lichten was met gerommel. Zelf maar even de stekkers eruit getrokken en het weerstation op Internet offline gezet. Tegelijkertijd brak het geweld buiten in hevigheid los om 19:43 uur. Het dak kraakte flink terwijl het buiten ineens nachtelijk donker was geworden en je slecht kon zien met alleen een lichtgloed in het noordoosten, vlogen de bomen wild heen en weer waarbij het blad door de lucht vloog. Het water kwam met bakken uit de lucht.

Rondom 19:46 uur was het buiten echt zwaar weer. Het flitste aan een stuk onophoudelijk door met onophoudelijk luid gerommel en donders. Vaak was er een felle nabije inslag met binnen de seconden een daverende knal waarvan de ruiten ontzettend trilden. In het zwakke bruine licht zag je buiten het blad rondvliegen en flink hozen van de regen zonder hagel. Hoeveel water er stond op de bestrating was zelfs niet te zien en fotograferen onmogelijk. De nachtelijke donker valt eigenlijk niet te omschrijven. Er waren circa 30-40 ontladingen, moeilijk te tellen want zowat elke seconden lichte de het buiten wel op van het weerlichten of een verticale of horizontale ontlading. De temperatuur daalde snel en de luchtdruk steeg flink van 1010 naar 1014 hPa in 15 minuten tijd.

Om 20:20 uur werd het weer wat rustiger, het heftig onweer had zich nu meer verplaatst en hing ten noordoosten van ons waarvandaan het voortdurend bliksemde en donderde met aardige slagen. Hier was het iets rustiger geworden met de wind en de regen, al plensde het nog behoorlijk en waren er ook nog wel ontladingen in het westen en zuiden (richting zuid was het trouwens redelijk rustig gebleven). Om 20:14 uur stommelde het gerommel en gedonder langzaam aan weg in oost. Hier nog licht onweer en een enkele ontlading. in oost nog wel voortdurend weerlicht en het was nog aarde donker. Om 20:22 uur waren er weer enkele nabije ontladingen en klappen. het regende matig en er werd snel doortrekkende fractus zichtbaar wat werkelijk naar het oosten leek te vliegen. De regen was om 20:36 uur nog maar licht van karakter en langzaam aan werd het wat lichter buiten. Het zware onweer hing nu in het oosten op enkele horizontale ontladingen onder de wolken door boven mijn hoofd. Om 20:42 uur weer een krakende en zware klapperende donder in het oosten die lang aanhield, aan de kracht te horen wel een flinke inslag.

Uiteindelijk werden er om 20:52 uur laag aan de zuidwestelijke horizon opklaringen zichtbaar en werd het licht (de dag begon opnieuw) In het oosten waren soms nog grote horizontaal rollende bliksems onder de wolken door te bezichtigen die ook een beetje Amerikaans aandeden en het drupte nog wat na uit de lucht. De zon kwam om 20:08 uur er even bij kijken laag in het westen en zorgde voor een mooie zwakke gloed op de bomen met een mooie egale donkere lucht op de achtergrond. Het onweer is nog te horen in het oosten, maar geen geflits meer te zien en om 21:15 uur werd het droog. Er ontstond mooi avondrood waarbij er rond 21:48 uur rood oplichtende mammatus zichtbaar werd, mammatus was klein en niet echt indrukwekkend.

Het zware onweer had gezorgd voor schade aan bomen, voornamelijk afgebroken takken en bladeren. Verder was er intotaal 17,8 mm water gevallen en was het kwik gedaald van 25,1 naar 17,2 graden. De wind had een stoot van 13,6 m/s (49 Km/h) met invloed van bomen op de windmeter. Luchtdruk eerst 1010 hPa, bij overtrekken shelfcloud binnen 15 min gestegen naar 1014 hPa en daalde na de klok van 21:00 uur weer opnieuw naar een 1012 Hpa (opmerkelijk) Van tijdens het onweer zijn er geen foto's wegens de nachtelijke inval. Foto's van arriveren en vertrek zijn wel te kijken in het fotoalbum, alleen mogelijk wat te licht en iets onscherp omdat ik geen statief bij de hand had, en geen tijd om te halen!

Een schitterend, maar soms ook even beangstigend onweer wat wij hier in deze peroperties al even niet meer hadden meegemaakt, de adrenaline vloog in het rond als liefhebber.

Link naar de fotopagina met ruim 62 foto's: Shelfcloud en zwaar onweer (17 juli 2004 Dichteren)

Links andere site's:
Meer ingezonden foto's op weerstation dichteren door u
Meteoconsult uitleg en verslagen van het onweer: pagina 1 en pagina 2
Goed ontwikkelde Shelfcloud ter hoogte van Hengelo Overijssel
Foto's en beelden die op Weerwoord zijn gepost, een weerforum
Het weer nader verklaard: Tropische zaterdag die eindigd met zwaar onweer (knmi)
Extra fotoverslag van meteonet van de beruchte zaterdag in Nederland.